- تبلیغات -
تاثیرات خواب بر حافظه
بی شک کیفیت و میزان خواب روی قدرت حافظه‌مان موثر است به طوری که خواب فرصت خوبی برای تقویت حافظه است. اما حافظه نیز درست مانند خواب برای دانشمندان رازآلود و پرابهام است، با این وجود ثابت شده است که در خواب اطلاعات تثبیت و دسته بندی می‌شود. تحقیقات زیادی در این زمینه در حال انجام است به طوری که همه محققان به این نتیجه رسیده‌اند که خواب به تقویت حافظه کمک به سزایی می‌کند، اما نه الزاماً همه نوع حافظه.
محققین بر این باورند که خواب برای یادگیری مهارت‌های جدید و فرایندهای موتوری مغز لازم است. خواب برای تثبیت حافظه دراز مدت مهم است. اما هنوز به نتیجه قطعی در مورد نقش خواب روی ارتباط بین محرک و پاسخ به محرک‌ها نرسیده‌اند. در ادامه با پیژامه همراه باشید.
دانشمندان علوم اعصاب معتقدند که خواب روی کیفیت و میزان حافظه تاثیر می‌گذارد. آنها قادرند با آزمایش، توانایی افراد در به خاطر سپردن اتفاقات را بسنجند و آن را با تغییرات حافظه پس از خواب مقایسه کنند. تحلیل‌های علمی مغز نشان می‌دهد که بعد از خواب اتصالات عصبی تغییر کرده است.
حافظه به سه بخش تقسیم می‌شود، تثبیت، ادغام و به خاطر آوردن.
فرایند تثبیت و به خاطرآوردن در بیداری رخ می‌دهد. در حالی که تثبیت هم در خواب و هم بیداری انجام می‌شود. تثبیت یعنی بردن حافظه از کوتاه مدت به حافظه درازمدت و به روز کردن عقاید و اطلاعات عمومی با آموخته‌های جدید که از وظایف بخش تثبیت حافظه است.
حافظه در هر سه نوع از خواب، خواب سبک، خواب عمیق و خواب رِم شکل گرفته و تثبیت می‌شود. شواهد متضادی در مورد شکل‌گیری حافظه در خواب رِم وجود دارد. البته نوع شکل گیری حافظه در خواب رِم با خواب انرِم متفاوت است.
چه چیزهایی در خاطرم می‌ماند؟
تلاش دانشمندان در تلاش برای پرده برداری از مکانیسم الکتروفیزیولوژیک نحوه ذخیره حافظه و بازیابی آن دریافتند که ذخیره حافظه مانند چیدن گیلاس است. دانشمندان نحوه فرایند انتخاب خاطرات در مغز و تبدیل آن به حافظه دراز مدت در خواب را این گونه توصیف می‌کنند.
- تبلیغات -
دانشمندان معتقدند که هیپوکامپ و نئوکورتکس از روش‌های مختلفی برای ذخیره سازی اطلاعات استفاده می‌کنند. هیپوکامپ تنها مسائلی که به حافظه رویدادی مرتبط است را ذخیره می‌کند در حالی که نوروکورتکس مسئول ذخیره حافظه معنایی است.
تثبیت حافظه با قوی شدن، پاک شدن یا فراموشی چند مدار عصبی انجام می‌شوند تا حافظه جدید شکل بگیرد. در مقاله‌ای که در سال 2004 توسط کن پلر و جول واس به چاپ رسید، نظریه هرس کردن حافظه در شب بررسی شد. مغز هر آنچه برایش رخ می‌دهد را دوباره مرتب و با حافظه اخباری منطبق می‌کند. حافظه اخباری یعنی به یاد آوردن واقعیات و اتفاقاتی خاص و نه یادآوری اطلاعات پیش زمینه و احساسات. پس دنیای خواب یعنی جلسات شبانه روان درمانی!
تبادل اطلاعات بین هیپوکامپ و نئوکورتکس مغز اجازه می‌دهد که اطلاعات تازه آموخته شده از روز قبل در نئوکوتکس به روز رسانی شود. الکتروفیوزیولوژیک، محاسبات و تصویربرداری‌های عصبی نشان می‌دهد که اطلاعات به نوروکورتکس منتقل می‌شود. طرحواره برخی از حافظه‌های کوتاه مدت در یادگیری نقش دارند به همین دلیل وقتی حافظه رویداد خاصی فراموش می‌شود، آن اتفاق هم چنان در دانش کلی وجود دارد.
خصوصاً در مرحله 3 خواب، که خواب عمیق است، حافظه‌ای که در هیپوکامپ گذاشته شده است (حافظه کوتاه مدتی که روز قبل شکل گرفته است) دوباره در نئوکورتکس توزیع می‌شود و در حافظه بلند مدت می‌ماند.
انتقال اطلاعات علاوه بر خواب انرِم در ساعات بیداری هم رخ می‌دهد. در خواب رِم تبادل اطلاعات زیادی بین این دو بخش مغز رخ نمی دهد. در عوض نئوکورتکس حافظه را در خود تکرار می‌کند.
مدل تثبیت حافظه در خواب توضیح می‌دهد که چرا خواب غیرعادی انرِم که در آن امواج خواب کند است در مرحله 2 خواب، با مشکلات شکل گیری حافظه مانند آلزایمر، اسکیزوفرمی و فیبرومیالژیا در ارتباط است.
اوایل دانشمندان بر این باور بودند که خواب رِم نقش مهمی در تثبیت حافظه ندارد. شاید تعجب آور باشد چون خواب رِم بیش از سایر مراحل خواب به بیداری شباهت دارد. اما حتی افرادی که به دلیل آسیب دیدگی و یا مصرف داروی خاصی هیچ مشکل حافظه‌ای پیدا نمی‌کنند. محقق خواب ژروم یسگل بیان کرده است که افرادی که دچار ضایعه مغزی شده‌اند و وارد مرحله خواب رِم نمی‌شوند مشکل حافظه پیدا نمی‌کنند.
تحقیقات جدیدتر روی مطالعات قبلی تردید وارد می‌کند. بررسی روی نوار مغزی نشان می‌دهد که بعد از یک روز پر مشغله و خسته کننده، طول خواب رِم افزایش می‌یابد. این یعنی ذهن با یادگیری در خواب رِم در حال استراحت است.
اینکه بی خوابی چگونه روی توانایی به خاطر آوردن ما اثر می‌گذارد، هنوز جای بحث دارد. آزمایش روی حیواناتی که کمبود خواب رِم داشتند نشان می‌دهد که آنها نمی‌توانند کارهای جدیدی یاد بگیرند. هنوز معلوم نیست که این کاهش توانایی ناشی از کمبود خواب رِم است یا خستگی عمومی حیوان این مشکل را ایجاد کرده است.
تجربه آگاهانه تثبیت حافظه در خواب
سطح بالای هورمون کورتیسول ممکن است انتقال اطلاعات بین هیپوکامپ و نئوکورتکس را مختل کند. با این کار موضوع خواب‌هایمان نیز تغییر می‌کند و نشان می‌دهد که افرادی که استرس زیادی دارند، برای یادگیری موضوعات جدید دشوار با مشکل رو به رو می‌شوند.
ما هنگام خواب دیدن انتقال اطلاعات برای تثبیت حافظه را تا حدودی در رویاهایمان تجربه می کنیم. اما به وضوح فعالیت‌های روزانه‌مان نیز روی رویایمان تاثیر گذار است. همچنین جالب است بدانید رویا در خواب انرِم بریده و منقطع است در حالی که خواب دیدن در مرحله رِم به هم پیوسته و سینمایی است.
پژوهشگران دریافتند که آدنوزین که در مغز به دلیل بی خوابی ساخته می‌شود، روی حافظه اثر سوئی می‌گذارد. آدنوزین نوعی انتقال دهنده عصبی است که در متابولیسم و مصرف انرژی دخیل است. قطعاً کافئین اثرات آدنوسین را کاهش می‌دهد،
به همین خاطر است که دانشجویان تا این حد به خوردن قهوه و نوشابه‌های انرژی روی آورده‌اند. جالب است بدانید کسانی که به دلیل مصرف الکل قبل از خواب و یا وقفه تنفسی در خواب راحت نمی‌خوابند، بیشتر دچار فراموشی می‌شوند.
همچنین مصرف قرص‌های خواب آور مانع از تثبیت حافظه می‌شود. آزمایش روی زولپیدوم و زالپلون نشان می‌دهد که افرادی که این قرص‌ها را مصرف کرده‌اند، در به خاطر آوردن چیزهایی که روز قبل یاد گرفته بودند مشکل داشتند.
روزهایی در زندگی هر فردی وجود دارد که برای او سراسر هیجان و خاطره است. آیا برای نگه داشتن درازمدت این وقایع مهم نیاز است بیشتر بخوابیم؟ شواهد نشان می‌دهد که بعد از روزهای مهم زندگیمان به خواب بیشتری نیاز داریم اما هنوز اثبات دقیقی برای این نظریه ارائه نشده است.
