تاثیرات بنزودیازپین ها در درمان بی خوابی، عوارض جانبی، اعتیاد و ترک آن
بنزودیازپین ها در درمان بی خوابی و ایجاد آرامش در افراد، کاربرد بسیاری دارند. آگونیست های گیرنده بنزودیازپین ها گروهی از داروها هستند که فعالیت های سیستم عصبی مرکزی بدن (CNS) را کاهش می دهند. از آنها به عنوان آرامش بخش استفاده می شود و در اغلب موارد قبل از انجام اقدامات پزشکی مانند آندوسکوپی یا در دندانپزشکی به کار می روند.
قبل از بنزودیازپین ها از باربیتورات در درمان استفاده می شد که خطرات زیادی هم داشتند. بنزودیازپین های اولیه هم خیلی بی نقص نبودند و نیاز به زمان طولانی داشتند تا بی‌خوابی را درمان کنند و باعث شوند فرد بی خواب به خواب رود. علاوه بر این باعث ایستایی خواب یا sleep inertia نیز می‌شدند.
ایستایی خواب به این معنی است که فرد بعد از بیدار شدن احساس گیجی دارد و قادر به درست راه رفتن نیست. در این مرحله فعالیت‌ها و کارکردهای بدن به شدت کاهش می‌یابد. انواع جدید این دارو با نیمه عمر کوتاه تولید شده‌اند که تاثیرات مخرب کمتری دارند و با عنوان triazolem و midazolam شناخته می‌شوند.
انواع بنزودیازپین
تمازپام (به انگلیسی temazepam): نوعی از بنزودیازپین است که عمدتا به عنوان قرص خواب آور استفاده می‌شود. این دارو در دهه 1980 به طور گسترده‌ای برای درمان بی‌خوابی تجویز شد اما در حال حاضر با تولید داروهای Z-drugs به ندرت تجویز می‌شود. داروهای Z، خواب آورهای غیر بنزودیازپینی هستند و شامل zolpidem ، zaleplon و … می شوند.
عمر تمازپام تقریبا 10 ساعت است البته بستگی به سن فرد مصرف کننده و نوع واکنش او نیز دارد. نیمه عمر 10 ساعت این دارو برای درمان بی‌خوابی و نگهداری بیمار در خواب بسیار مناسب است. این دارو نباید بیشتر از چند هفته مصرف شود در غیر این صورت ممکن است باعث اعتیاد مصرف کننده به تمازپام شود. داروهای Z وابستگی کمتری در بیمار نسبت به این دارو ایجاد می‌کنند.
لورمتازپام (به انگلیسی Lormetazepam ): با فرمول شیمیایی C16H12Cl2N2O2 نوع دیگری از بنزودیازپینی است که برای درمان بی‌خوابی استفاده می‌شود. البته این دارو را نمی‌توانید در داروخانه‌های کشور آمریکا پیدا کنید و دسترسی به آن برای عموم آزاد نیست. شواهد علمی نشان داده است این دارو نسبت به دیگر داروهای موجود در بازار اثر خیلی کمتری بر بی‌خوابی دارد.
لوپارزولام ( به انگلیسی Loparzolam): که با نام های تجاری Dormonoct یا Havlane به فروش می‌رسد و برای درمان بی‌خوابی شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو خیلی قدرتمند است و برای بیشتر کسانی که صرفا اختلال در خواب دارند مناسب نیست. مهم ترین نقطه ضعف این دارو نیمه عمر طولانی آن است که باعث می‌شود بیمار پس از مصرف آن در طول روز دچار خواب آلودگی شود و یا هنگام بیدار شدن از خواب دچار مشکل شود. علاوه بر این لوپازولام سایر عوارض بنزودیازپین ها را هم دارد و نباید در طولانی مدت مصرف شود.
فلورازپام (به انگلیسی Flurazepam) : که با نام تجاری Dalmane (دالمان) به فروش می‌رسد یکی دیگر از داروهای بنزودیازپینی است که زمانی برای درمان بی‌خوابی مورد استفاده قرار می‌گرفت اما در حال حاضر به دلیل نیمه عمر طولانی آن و تاثیری که در آرامش روزانه بیمار دارد استفاده از آن توصیه نمی‌شود. نیمه عمر طولانی به این معنی است که ممکن است بیمار هیچ بهبودی را در شب اول حس نکند اما تاثیرات آن را در شب دوم یا سوم حس خواهد کرد.
آلپرازولام (به انگلیسی Alprazolam) : برای درمان اضطراب، اختلال پانیک (نوعی اضطراب تشدید یافته)، افسردگی و سندروم پیش از قاعدگی استفاده می شود. کارخانه تولید کننده Pfizer در ایالات متحده این دارو را با نام تجاری زاناکس Xanax تولید می‌کند. از آلپرازولام به ندرت برای درمان بی خوابی استفاده می‌شود و شایع ترین عوارض آن خواب آلودگی و سرگیجه است.
کلونازپام (به انگلیسی Clonazepam) : در کلاس بنزودیازپین های خیلی قوی قرار می‌گیرد. اگرچه اثرات آرامش بخش آن در مقایسه با داروهای مشابه قدرت کمتری دارد. از این دارو معمولا برای درمان صرع، اختلالات اضطرابی ، سندروم پای بی قرار، سندروم خستگی مزمن و حملات پانیک استفاده می شود. همچنین از کلونازپام برای اصلاح برخی از اثرات داروهای ضد روان پریشی که برای درمان اسکیزوفرنی به کار گرفته می‌شوند، استفاده می شود.
کلونازپام با نام تجاری Klonopin که توسط شرکت Roche تولید می‌شود در ایالت متحده به فروش می‌رسد.
دیازپام (به انگلیسی Diazepam) : از معروف ترین داروهای این گروه است که در آمریکا با نام تجاری والیوم شناخته می شود. این دارو برای طیف گسترده ای از شرایط متفاوت استفاده می شودو در لیست داروهای اساسی سازمان بهداشت جهانی به عنوان داروی نامگذاری شده است.
اگرچه دیازپام برای درمان اضطراب، حملات پانیک و بی‌خوابی کوتاه مدت توصیه شده است اما بسیاری از کاربردهای آن مثل استفاده در ترک مخدر و الکل، تشنج، مانیا (نوعی شیدایی) و … اصطلاحا خارج از برچسب یا off label است. از عوارض جانبی این دارو می توان به اختلال در حرکت، فراموشی پیش گستر و افسردگی اشاره کرد.
والیوم یکی از شناخته شده ترین داروهای قرن بیستم است و بیشترین داروی تجویز شده در ایالت متحده بین سال های 1969 و 1980 بوده است. تعداد 2.3 میلیارد قرص والیوم در سال 1978 تجویز شده است که در نوع خودش می‌تواند جالب باشد.
در این مقاله سعی کردیم تا تمام بنزودیازپین‌های موجود و درصد استفاده از آنها را از گذشته تا به حال بررسی کنیم و همچنین شما را از عوارض و اعتیاد احتمالی که ممکن است به وجود بیاورد مطلع ساختیم. امیدورایم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد و منتظر نظرات و تجربیات شما در این زمینه هستیم.
